Plac Gdański i jego mieszkańcy

Plac Gdański (niem. Danziger Platz/Viehmarkt/Schweinmarkt) znajduje się w zachodniej części naszego miasta. Położony jest u zbiegu czterech dróg prowadzących w kierunku Węgorzyna i dalej do Stargardu, w stronę Łobza, w kierunku Małego Jankowa i dalej do Kumek i Brzeźniaka oraz oczywiście w stronę centrum miasta. 

W XVIII wieku obszar Placu Gdańskiego i tereny położone na zachód od niego określano mianem tzw. "Tivoli", w którego miejscu znajdował się wielki plac defilad służący stacjonującemu wówczas w mieście garnizonowi. Pierwsze budynki mieszkalne przy Placu Gdańskim powstawały od około 1870 roku, rzeźnia miejska została wybudowana w 1880 roku. Plac został w latach 1935/36 przeprojektowany, wycięto rosnące przy nim lipy, a zamiast nich posadzono wiśnie japońskie oraz wybrukowano chodniki. Na placu umieszczono także dystrybutor paliwa. Plac Gdański przed 1945 rokiem nazywany był popularnie przez mieszkańców Świńskim Targiem (niem. Schweinmarkt) ze względu na odbywający się tu handel trzodą chlewną. 

Przedwojenna numeracja placu odbiegała od tej, którą znamy dzisiaj. Nieparzyste numery posiadały budynki południowej pierzei, parzyste numery natomiast posiadały domy w pierzei północnej. W księgach adresowych obserwujemy także zjawisko numerowania obiektów na placu kolejnymi numerami ulicy Große Marktstraße, obecnej ul. Sikorskiego. Zjawisko to widoczne jest wyraźnie na drukach reklamowych mieszkającego przy przedwojennym Placu Gdańskim fotografa Karla Zehbe, na których znajdujemy adres "Viehmarkt 43". Współczesna numeracja Placu Gdańskiego jest ciągła. Zaczyna się od pierwszej kamienicy południowej pierzei, a kończy na ostatnim budynku pierzei północnej.

Plac Gdański widoczny od zachodu na początku XX wieku.

Plac Gdański widoczny od zachodu w latach 30. XX wieku.

Plac Gdański w okresie PRL-u, widok od wschodu.

Pierzeja południowa

NR 1 (nr 1 wg numeracji niemieckiej) - Jednopiętrowa kamienica z mieszkalnym poddaszem i charakterystyczną werandą umieszczoną od strony wschodniej. W fasadzie, pomiędzy oknami na poziomie strychu znajdują się interesujące fryzy w stylistyce antycznej. Przed 1945 rokiem w najbardziej okazałej kamienicy na placu mieszkał przedsiębiorca Carl Seidler wraz z rodziną. Seidler prowadził firmę zajmującą się m.in. produkcją maszyn rolniczych, wierceniem studni i nauką jazdy. Po wojnie w kamienicy mieszkały rodziny Łabonarskich, Zabrockich. Pan Zabrocki w swoim mieszkaniu prowadził zakład szewski. W późniejszych do budynku wprowadziła się rodzina Basztygów i Gaców. W okresie PRL-u na Placu Gdańskim zbudowano jeszcze dwa domy (numery 1a i 1b), które znajdują się na wschód od kamienicy nr 1.


Kamienica nr 1 w 2022 roku.


Wejście do kamienicy nr 1 w 2022 roku.


Drzwi do kamienicy nr 1.


Reklama firmy Carla Siedlera z 1937 roku.

NR 2 (nr 3 wg numeracji niemieckiej) - Całkiem interesujący ze względu na swoją bryłę budynek mieścił przed wojną atelier fotograficzne Karla Zehbe oraz mieszkanie fotografa i jego rodziny. Więcej o nim można przeczytać w osobnym artykule "Fotograficzne atelier Karla Zehbe...". Kamienica nie przetrwała do naszych czasów, a na jej fundamentach wybudowano nowy obiekt, który pełni dziś funkcje handlowo-usługowe.

Kamienica nr 2 przed 1945 rokiem.


Fragment południowej pierzei Placu Gdańskiego przed 1945 rokiem.

NR 5 - Na kolejnej działce w roku 1880 została wybudowana rzeźnia miejska. Budynek z czerwonej cegły został rozebrany w 2012 roku. 

Budynek rzeźni przed rozbiórką w 2012 roku.

Pierzeja północna


Zabudowania pierzei północnej od wschodu. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak.



NR 4 (nr 14 wg numeracji niemieckiej) - piętrowa murowana kamienica z poddaszem z końca XIX wieku.

Kamienica nr 4 w 2022 roku.


Kamienica nr 4 przed 1945 rokiem.

Zachodni skraj Placu Gdańskiego z widoczną drogą na Małe Jankowo i fragmentem kamienicy nr 4.


Od lewej: p. Rynkiewicz, p. Jakubik z synem, p. Hasiuk. Fotografia wykonana przed kamienicą nr 4 w 1957 roku. Zdjęcie udostępniła Pani Sylwia.

NR 5 (nr 12 wg niemieckiej numeracji) - piętrowa murowana kamienica z poddaszem z końca XIX wieku.

Kamienica nr 5 w 2022 roku.

Plac Gdański przed 1945 rokiem. W tle od lewej strony widoczne są kamienice z numerami 4, 5 i 6 (fragment). Na fotografii znajdują się zapewne świeżo upieczeni absolwenci drawskiego gimnazjum, którzy celebrują zakończenie nauki podczas tradycyjnego objazdu po mieście.



Prace konserwacyjne na przedwojennym Placu Gdańskim. 

NR 6 (nr 10 wg niemieckiej numeracji) - parterowa kamienica z mieszkalnym poddaszem wybudowana pod koniec XIX wieku. Przed wojną znajdował się tu skład towarów Gustava Loecka. Pod numerem 6 w latach 60. XX wieku mieściła się niewielka knajpka. Dwie fotografie poniżej pochodzące z albumu Arkadiusza Falkowskiego przedstawiają jej właścicieli i pracowników.

Kamienica nr 6 w 2022 roku.


Reklama składu towarów, którego właścicielem był Gustav Loeck.







NR 7 (nr 8 wg niemieckiej numeracji) - piętrowa kamienica z poddaszem z końca XIX wieku. W budynku w latach 60. XX wieku znajdowała się knajpka Pana Zawadzkiego. Nieco później mieściła się tu księgarnia, biuro Cechu Rzemiosł Różnych oraz mieszkanie dla aptekarza. 

Kamienica nr 7 w 2022 roku.

Kamienica nr 7 w pierwszych dekadach XX wieku.

Stefania Kunasz z nierozpoznaną kobietą. W tle kamienice nr 6 i 7. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak.


NR 8 (nr 6 wg niemieckiej numeracji) - parterowy budynek pierwotnie w konstrukcji szachulcowej z dwuspadowym dachem i mieszkalnym poddaszem oraz bramą prowadzącą na podwórze. W latach 60. przez jakiś czas znajdował się tu zakład rymarski, w którym wytwarzane były skórzane uprzęże dla koni. 

Kamienica nr 8 w 2022 roku.

Na motocyklu Jan Sudoł wraz z córkami Joanną i Genowefą. Na ławce jego żona Maria Sudoł z córką Barbarą. Obok niej Anna Kunasz z córką Józefą (odwrócona tyłem od fotografa), w oknie Maria Kunasz, żona Andrzeja Kunasza. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak.


Od lewej: Stefania Kunasz wraz z nierozpoznaną koleżanką, w głębi ojciec Stefanii - Andrzej Kunasz. W tle kamienica nr 7 (z lewej) oraz brama i fragment budynku nr 8. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak.


NR 9 (nr 4 wg niemieckiej numeracji) - pierwotnie piętrowa kamienica, mocno przebudowana w 2 połowie XX wieku (lata 70.?).


Kamienica nr 9 w 2022 roku.


Kamienice nr 8, 9 i 10 przed 1945 rokiem.


Kamienica nr 9. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak.


Wspólne zdjęcie mieszkańców Placu Gdańskiego około 1958 roku przed kamienicą nr 9. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak.


Od lewej: Gienia Ostapczuk, nierozpoznana kobieta oraz Marysia Wiśniewska. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak. 


Mieszkanka Placu Gdańskiego w oknie kamienicy nr 9, na której widoczne są jeszcze ślady po kulach. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak. 



NR 10 (nr 2 wg niemieckiej numeracji) - murowana, piętrowa kamienica z poddaszem, obecnie nie istnieje.

Kamienica nr 10 na początku XX wieku.

Miejsce, w którym znajdowała się kamienica nr 10.


Po bokach dwie siostry Pani Krystyny Szymczak, w środku Józefa Kunasz. Rok 1954 lub 1955. W tle, z lewej fragment kamienicy nr 9 oraz ściany zniszczonej kamienicy nr 10. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak. 


W późniejszych latach w obrębie Placu Gdańskiego, pomiędzy Urzędem Miejskim a kamienicą nr 1 zostały wybudowane dwa domy. W pierwszym z nich - od strony kamienicy nr 1 -  mieści się sklep z elektronarzędziami (1a), drugi dom oraz stolarnię wybudował p. Szyszkowski (1b). 

Jan Sudoł na tle wlotu ul. Sikorskiego w Plac Gdański. Fotografia udostępniona przez Panią Krystynę Szymczak. 


Za udostępnione fotografie i opowieści bardzo dziękuję wszystkim - zarówno byłym, jak obecnym - mieszkańcom Placu Gdańskiego, a w szczególności Pani Krystynie Szymczak.


Plac Gdański w latach 80. XX wieku. Widok od zachodu w kierunku ul. Sikorskiego.

Komentarze

Popularne posty

Popularne artykuły