Skarb przedmiotów brązowych ze Storkowa (ok. 1100-1000 p.n.e.)

Przeglądając kolejne archeologiczne znaleziska, które zostały odkryte w naszym regionie pokonujemy powiatową miedzę i zaglądamy do pobliskiego Storkowa w gminie Ińsko. Pretekstem jest liczący sobie ok 3000 lat skarb złożony z siekierek, obręczy i bransolet, który został odkryty na początku XX wieku. Zabytkowe przedmioty znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie.

 

Skarb ze Storkowa (fot. "Zaginione - Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich").

 

Skarb ze Storkowa (Alt Storkow) odkryto w 1906 roku przy kopaniu rowów fundamentowych, na parceli właściciela tartaku Hermana Poratha. Przedmioty leżały razem, bezpośrednio w ziemi, na głębokości około 0,5 m. Przekazano je do zbiorów szczecińskiego Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza. W Szczecinie przechowywane były do sierpnia 1944 roku, po czym zostały ewakuowane w głąb Niemiec, wraz z innymi eksponatami o dużej wartości, co było podyktowane ochroną zasobów muzealnych przed ewentualnym zniszczeniem w trakcie nalotów alianckich na miasto. Do zbiorów szczecińskich skarb ze Storkowa wrócił dopiero w 2009 roku w ramach polsko-niemieckiej wymiany zabytków archeologicznych. Depozyt ten, datowany na 1. połowę IV okresu epoki brązu (lata ok. 1100–1000 BC), związany jest z bardzo wczesnym stadium osadnictwa kultury łużyckiej na Pomorzu. Był to niezwykle interesujący, przejściowy etap rozwojowy, w którym mieszały się tradycje kultur mogiłowych, wznoszących kurhany i składających swoich zmarłych do ziemi niespalonych, z nowymi trendami kultur kręgu pól popielnicowych, preferujących zakładanie dużych cmentarzysk ciałopalnych. - nota popularyzatorska autorstwa Doroty Kozłowskiej ze strony e-zbiory.muzeum.szczecin.pl

 

Skarb ze Storkowa (fot. O. Kunkel "Pommersche Urgeschichte in Bildern")

Inwentarz:

• 4 siekierki ze skrzydełkami środkowymi o dł. 16,3 cm, 16 cm (dwa okazy), 13,5 cm,
• 3 masywne obręcze o średnicy od 8,4 do 8,86 cm z prosto ściętymi, stykającymi się końcami. Ich powierzchnie zdobią grupy poprzecznych nacięć  obramowane krótkimi kreseczkami,
• 2 owalne bransolety o średnicy 9,2 i 9,3 cm, w przekroju w kształcie litery C, z prosto ściętymi zachodzącymi na siebie końcami, zdobione poprzecznymi, głębokimi żłobkami.
  

Fotografie wybranych przedmiotów znalezionych w Storkowie pochodzą ze strony https://e-zbiory.muzeum.szczecin.pl/

 

 

Podobnie jak w innych postach, w których przyglądamy się znaleziskom z regionu, przypominamy, że słowo "skarb" w potocznym rozumieniu kojarzone jest zazwyczaj z przebogatym znaleziskiem, piracką intrygą związaną z ukrytą skrzynią i wysypującymi się z niej złotymi monetami czy drogimi kamieniami. W znaczeniu archeologicznym, "skarb" ma jednak inne znaczenie. Oznacza on grupę (co najmniej dwóch) ruchomych zabytków archeologicznych, która stanowi źródło do badania przeszłości. Przedmioty wchodzące w skład takiego znaleziska zostały zgromadzone i w jakimś celu złożone lub ukryte. Znajdowane skarby składają się zazwyczaj z przedmiotów bardzo cennych dla żyjących dawniej ludzi, są to np. monety, ozdoby, narzędzia, uzbrojenie, formy odlewnicze czy bryłki surowca (np. srebra lub brązu), z których można było wykonać pożądane przedmioty.

Warto dodać, że zjawisko deponowania skarbów, w bardzo ogólnym rozumieniu, jest przez archeologów postrzegane dwojako. Zespoły cennych przedmiotów ukrywano w czasie zagrożenia, nadciągającego konfliktu, gdy obawiano się, że zgromadzone kosztowności mogą wpaść w niepowołane ręce. Skarb w tym rozumieniu staje się jedynym praktycznie śladem po dramatycznych wydarzeniach, które rozgrywały się w przeszłości. Właściciel ukrytego, a odkrytego przez archeologów lub przypadkowych znalazców, zespołu przedmiotów z jakichś powodów nie był w stanie już po niego wrócić, co związane było najprawdopodobniej z jego śmiercią lub pojmaniem.

Za deponowaniem skarbów stoją jednak, zdaniem uczonych, inne motywacje. Wiele odkrywanych skarbów pochodzi bowiem ze środowiska wodnego, które stanowiło dla pradziejowych społeczności - zwłaszcza w epoce brązu i żelaza - strefę świętą. Depozyty znajdowane w jeziorach, bagnach lub na torfowiskach interpretowane są, również w bardzo ogólnym rozumieniu, jako ofiary mające zapewnić przychylność bóstw.

Warto dodać, że wszystkie zabytki archeologiczne - w tym omawiany skarb - stanowią własność Skarbu Państwa, a ich odkrycie należy zgłosić do konserwatora zabytków. Miejsce znalezienia jest każdorazowo weryfikowane w terenie przez archeologów. W przypadku odkrycia skarbu nie należy zatajać jego lokalizacji, ani samemu wydobywać znalezionych przedmiotów. Nieznajomość metod archeologicznych w trakcie tej czynności pozbawia nas podstawowych informacji, bez których nie poznamy tzw. archeologicznego kontekstu odkrycia. Bez niego nie uda nam się powiedzieć zbyt wiele na temat okoliczności ukrycia oraz samego znaczenia znaleziska. Odzieranie odkrywanych zabytków z ich kontekstu i skupienie się wyłącznie na pozyskiwaniu przedmiotów, co często praktykuje część osób posługujących się wykrywaczami metalu, a którzy mianują się pasjonatami przeszłości, działa na szkodę nauki i jest zacieraniem historii.

Bibliografia:

•  "Zaginione - Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich" red. Krzysztof Kowalski, Dorota Kozłowska-Skoczka, str. 159, 2012 - tam dalsza literatura.