"Düptenwall" - wczesnośredniowieczne grodzisko w Ginawie (VIII-IX w. n.e.)

Ginawa (niem. Gienow) to niewielka wieś położona tuż za miedzą, w gminie Węgorzyno, 11 km na zachód od Drawska Pomorskiego. Niemal 1,2 km na północny-wschód od wsi, za leśniczówką położoną nad jeziorem Dubie znajduje się interesujące stanowisko archeologiczne - wczesnośredniowieczne grodzisko. Fortyfikowana osada zamieszkiwana przez ludność słowiańską liczy sobie ponad 1100 lat i powstała na długo przed powstaniem Ginawy!

Charakterystykę obiektu znajdujemy w książce pt. "Grodziska wczesnośredniowieczne w dorzeczu Regi" pióra prof. Andrzeja Janowskiego z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Szczecinie: Od południa u podnóża wzniesienia przepływa bezimienny strumyk - sztuczny przekop w celu połączenia jeziora Dubie z drugim bezimiennym. Grodzisko jest dość dobrze zachowane, w kształcie nieregularnego czworoboku o zaokrąglonych narożnikach. Uszkodzone i zniwelowane w części południowej w trakcie prac melioracyjnych. Od strony północnej stromy stok. Wał o szerokości około 12 metrów wyniesiony jest około 1-1,5 metra ponad poziom majdanu. Dłuższa oś obiektu liczy ok 120, a krótsza ok. 75 metrów. Jego powierzchnia to blisko 1 ha.

Wczesnośredniowieczne grodzisko Düptenwall na mapie w 1943 roku.

Grodzisko i jego przeznaczenie było znane okolicznej ludności już na początku XIX wieku. O stanowisku w swojej pracy "Praehistorische Funde zwischen Oder und Rega..." z 1889 roku wspominał Emil Walter. W latach 90. XIX wieku badania powierzchniowe prowadził tu miejscowy pastor Stützner. Podobne rozpoznanie miało tu miejsce w 1915 roku. W 1969 roku stanowisko zostało objęte ochroną konserwatorską i wpisane do rejestru zabytków. Od tego czasu było kilkakrotnie wymieniane w katalogach stanowisk i rejestrach grodzisk pomorskich. W 1994 roku przeprowadzono tu badania powierzchniowe w ramach akcji Archeologiczne Zdjęcie Polski.

W 2017 roku badania archeologiczne na ginawskim grodzisku przeprowadził prof. Andrzej Janowski . Na obszarze stanowiska wykonał on 35 odwiertów na dwóch prostopadłych do siebie osiach, a na szczycie wału obronnego we wschodniej części stanowiska otworzył wykop sondażowy o wymiarach 4,5 x 1,5 metra. Rozpoznanie wykazało, że na stanowisku w badanych miejscach zalegają nawarstwienia kulturowe o miąższości dochodzącej do 2,5 metra. Jak pisze autor badań: w wykopie zarejestrowano stosunkowo prosty układ nawarstwień, w których odkryto dość liczny materiał zabytkowy - 224 fragmenty ceramiki wczesnośredniowiecznej, 127 kości zwierzęcych oraz przęślik kamienny. W oparciu o analizę stratygrafii stwierdzić można tylko jedną fazę zasiedlenia związaną z powstaniem grodu.  

Gród funkcjonował stosunkowo krótko. Powstał w VIII stuleciu i funkcjonował do połowy IX wieku naszej ery. Wskazują na to wyniki analiz radiowęglowych, którym poddano kości zwierzęce z 9 warstwy nasypu wału (wskazując na przedział czasu 678-878 AD) oraz próbki węgli drzewnych z obiektu nr 1 usytuowanego u podnóża wału (wskazując przedział 722-945 AD).

Wizualizacja stanowiska w oparciu o wyniki skaningu laserowego LiDAR.

Bardzo ważna dygresja: Warto zaznaczyć, że wszystkie zabytki archeologiczne stanowią własność Skarbu Państwa, a ich odkrycie należy zgłosić do konserwatora zabytków. Miejsce znalezienia jest każdorazowo weryfikowane w terenie przez archeologów. W przypadku odkrycia skarbu nie należy zatajać jego lokalizacji, ani samemu wydobywać znalezionych przedmiotów. Nieznajomość metod archeologicznych w trakcie tej czynności pozbawia nas podstawowych informacji, bez których nie poznamy tzw. archeologicznego kontekstu odkrycia. Bez niego nie uda nam się powiedzieć zbyt wiele na temat okoliczności ukrycia oraz samego znaczenia znaleziska. Odzieranie odkrywanych zabytków z ich kontekstu i skupienie się wyłącznie na pozyskiwaniu przedmiotów, co często praktykuje część osób posługujących się wykrywaczami metalu, a którzy mianują się pasjonatami przeszłości, działa na szkodę nauki i jest zacieraniem historii.

Bibliografia:

• Andrzej Janowski Grodziska wczesnośredniowieczne w dorzeczu Regi, Wrocław 2020.