100 lat Szpitala Powiatowego w Drawsku Pomorskim (niem. Kreiskrankenhaus in Dramburg)

Dokładnie 100 lat temu - 28 lutego 1922 roku - w Dramburgu przy ówczesnej Lindenstrasse, a dzisiejszej ulicy Chrobrego został uroczyście otwarty Szpital Powiatowy (niem. Kreiskrankenhaus). Powołanie nowoczesnego szpitala była odważną i dalekowzroczną decyzją władz powiatowych, na których czele stał wówczas starosta dr Arthur Ehlert. 

Budowa gmachu trwała dwa lata, a lekarzem naczelnym nowej placówki został pracujący przez wiele lat w szczecińskim zakładzie opiekuńczym "Bethanien", dr Karl Neumann, który pełnił tę funkcję do 1945 roku. 

Doktor Karl Neumann w wieku 80 lat.

Na początku funkcjonowania personel składał się z lekarza naczelnego, dwóch lekarzy asystentów, technika radiologa oraz dziesięciu (a później dwunastu) sióstr betanek ze Szczecina. Od 1922 do 1945 roku w szpitalu pracowali również m.in: dr Stolz (lekarz asystent), dr Saphia, dr Arndt, dr Staecker oraz dr Günther Löwe. 

Na parterze budynku szpitalnego znajdowały się pomieszczenia administracyjno-gospodarcze, kuchnia (usytuowana od strony podwórza) i laboratorium, natomiast w skrzydle bocznym (wschodnim) mieścił się gabinet rentgenowski, sala fizykoterapii i gabinet konsultacyjny lekarza naczelnego. Na pierwszym piętrze utworzono sale dla chorych kobiet i dzieci, nad kuchnią znajdowała się sala operacyjna i porodowa. Na drugim piętrze znajdowały się sale dla chorych mężczyzn. Nad salami operacyjnymi znajdował się balkon, który służył jako leżalnia. Na każdym piętrze znajdowały się pokoje dla personelu pielęgniarskiego, łazienki i sanitariaty. W piwnicy znajdował się piec centralnego ogrzewania. 

 

Pod koniec lat 20. XX wieku szpital nie był jeszcze podłączony do miejskiego wodociągu, a wodę zapewniały dwie rurowe studnie o głębokości 40 metrów z systemem odszlamiania napędzanym niezależnym silnikiem elektrycznym. Szpital zaopatrzony był w trzykomorową oczyszczalnię ścieków z komorą dezynfekcyjną. Oczyszczone i zdezynfekowane ścieki odprowadzane były do Drawy, z której korytem od północy graniczyła szpitalna działka. 

 

Źródło: Ireck Litzbarski Collection (flickr.com) 

Na obszarze liczącej ponad 2 ha działki szpitalnej znajdował się osobny budynek izolatki z 18 łóżkami dla pacjentów cierpiących na choroby zakaźne, a także budynek z urządzeniem do dezynfekcji parowej, pralnia, gabinet obdukcji oraz kostnica. Przy szpitalu znajdowało się małe gospodarstwo, w którym na potrzeby szpitala hodowano świnie i drób. Obok znajdował się ogród, który dostarczał warzyw do szpitalnej kuchni, a także kwiatów do udekorowania pomieszczeń szpitalnych. Po drugiej stronie obecnej ulicy, pod adresem Staszica 13, do dziś znajduje się willa lekarza naczelnego, w której od 1922 do 1945 roku mieszkał dr Neumann. 

 

Źródło: Ireck Litzbarski Collection (flickr.com) 

Budowa szpitala umożliwiła leczenie w nowoczesnych warunkach członków mniej zamożnej część społeczeństwa. Inicjator całego przedsięwzięcia, drawski starosta dr Arthur Ehlert pisał: Dziś wyszliśmy z wyjątkowo trudnej sytuacji, z powodu której cierpieliśmy już wystarczająco długo, lecz każdy z nas może powiedzieć: To jest mój szpital, moje schronienie w dniach choroby. Tutaj zamykają się przepaści w naszym życiu narodowym, tutaj czysta miłość bliźniego wypełnia przepaść między bogatymi i biednymi, między panem i sługą. W wyjątkowo pięknym miejscu, ze wspaniałym widokiem na sąsiadujący park i przepływającą rzekę, otoczony rozległymi, nowoczesnymi ogrodami, wzniesiono ten wspaniały budynek (...). Placówka oferowała trzy klasy usług, jednak w dostępnych opracowaniach nie znajdujemy ich wyraźnej charakterystyki. Wiemy jednak, że członkowie Powiatowej Kasy Chorych płacili 2,80 marki dziennie za pobyt w szpitalu w ramach III klasy, a chorzy z innych kas chorych za dzienny pobyt płacili w ramach wspomnianej klasy 3,30 marki. Opłata zawierała m.in. honoraria dla lekarzy. Znacznie więcej kosztowało leczenie prywatne. Miejscowi pacjenci, którzy nie byli członkami Powiatowej Kasy Chorych za jeden dzień szpitalnej opieki płacili 3 marki za III klasę, 5 marek za II klasę i 9 marek za I klasę. W przypadku leczenia prywatnego pacjenta, który pochodził z zagranicy kwotę leczenia zwiększano dodatkowo o 10% oraz o honorarium dla lekarzy. 

 

Początkowo szpital mógł pomieścić 60 pacjentów, jednak napływ pacjentów z sąsiednich powiatów był tak duży, że już kilka lat po ukończeniu budowy przestało wystarczać pomieszczeń i łóżek i konieczna była rozbudowa o skrzydło wschodnie. Dzięki temu liczba łóżek wzrosła do 125. Te także szybko się zapełniły, a inwestycja dość szybko się zwróciła. Jak pisał ówczesny drawski lekarz powiatowy dr Kypke Burchardi (...) podobne obiekty, gdy są dobrze zarządzane - jak w tym przypadku - spełniają swoje zadanie nie tylko pod względem humanitarnym i sanitarnym, ale także z ekonomicznego punktu widzenia. W roku 1927 przyjęto do szpitala 1419 pacjentów i przeprowadzono 919 operacji, odnotowując jedynie 61 zgonów. Dobrze prosperujący szpital nie potrzebował dotacji, a we wspomnianym roku przyniósł 5400 marek dochodu. W 1928 roku przyjęto 1699 pacjentów, przeprowadzono 1073 operacje i odnotowano 76 zgonów. Rok później przyjęto 1898 pacjentów, przeprowadzono 1055 operacji, odnotowując 104 zgony.

Warto zaznaczyć, że ulica Lindenstrasse, przy której znajdował się szpital od 1929 do 1934 nosiła imię drawskiego starosty dr. Arthura Ehlerta, który - jak już wspomniano - zainicjował budowę szpitala. Od 1934 do 1945 roku patronem tej ulicy był natomiast Adolf Hitler. W 1945 roku polska administracja nadała ulicy imię pierwszego króla Polski, Bolesława Chrobrego. 

Po zdobyciu miasta placówka została przekształcona w szpital wojskowy. W tym czasie, po drugiej stronie ul. Chrobrego utworzono prowizoryczny cmentarz (LINK), który został odkryty w grudniu 2020 roku. Szpital cywilny znajdował się wówczas w dawnym domu starców przy ul. Polnej (obecny Powiatowy Inspektorat Weterynarii). W 1946 roku polska administracja odzyskała Szpital Powiatowy przy ul. Chrobrego, a jego dyrektorem został dr Józef Hildebrandt, dalszy rozwój placówki związany był z osobą dr. Witolda Reinera.

 

Przedwojenna fotografia lotnicza przedstawiająca Szpital Powiatowy i okolicę.

Literatura:

- Das Kreiskrankenhaus dr Otto Kypke-Burchardi, "Unser Pommerland" 1928, str. 443-444.

- Der Kreis Dramburg dr Arhur Ehlert, "Heimatkalender für den Kreis Dramburg 1929".
- Der Landkreis Dramburg Karl Ruprecht, 1976.

- Początki polskości. Wybrane wątki z historii powiatu drawskiego w latach 1945-1950, Marcin Tomasz Kuchto, 2017.