Drawski rynek: kamienica nr 15: Max Heller i warzywniak Pana Michała

Orbitując wokół drawskiego rynku, dziś meldujemy się pod piętnastką, na której kończyła się rynkowa numeracja. Interesująca nas kamienica to najbardziej na północ wysunięty budynek wschodniej pierzei najważniejszego placu miasta. Była to dwupiętrowa, szachulcowa konstrukcja z poddaszem, którego dwa okna wychodziły na rynek. Obiekt posiadał dwuspadowy dach z dodatkowym trójkątnym naczółkiem w górnej części ściany szczytowej. Krótszy bok budynku przylegał do rynku, długi zaś do ulicy Bednarskiej (niem. Kleine Wollweberstrasse).

Fragment drawskiego rynku w 1854 roku z najstarszym przedstawieniem kamienicy o numerze 15.

Nie znamy dokładnej daty wybudowania kamienicy o numerze 15. Jej pierwsze znane przedstawienie widoczne jest na powyższej ilustracji prezentującej drawski rynek w 1850 roku. Można więc przypuszczać, że została ona wybudowana w pierwszej połowie XIX, a może nawet pod koniec osiemnastego stulecia. Jej wygląd z biegiem czasu nie zmieniał się, a najstarsze przedstawienie nie odbiega prawie niczym od późniejszych z początku XX wieku.

Narożna budowla nie należała do najbardziej okazałych. Nie wiemy niestety niczego o jej pierwszych właścicielach, ani o sklepach lub zakładach, które mieściły się w niej w XIX wieku. Interesujących informacji o jej losach w XX wieku dostarczają nam niezawodne księgi adresowe, dzięki którym dowiadujemy się, że w 1902 roku pod piętnastką swój interes prowadzi handlarz Max Heller. Dzięki zapisom z 1913 roku wiemy, że zajmował się on handlem towarami specjalistycznymi oraz destylacją, sprzedawał szkło i porcelanę, a także węgiel, produkty z żelaza i innych metali, materiały budowlane, prowadził też wytwórnię octu. Oprócz Maxa Hellera w księdze z 1925 roku, pod piętnastką wymieniony jest również jego krewny (syn?) - Bernard Heller, również handlarz, który najwyraźniej pomagał w prowadzeniu rodzinnego interesu. Maxa Hellera, już jako handlarza towarów kolonialnych, wymienia jeszcze księga adresowa w 1937 roku. W tym samym roku w drawskim Heimatkalenderze znajdujemy reklamę jego firmy, która oferowała sprzedaż artykułów spożywczych, napojów alkoholowych, materiałów budowlanych oraz brykietu. Ofertę sklepu wzbogacała możliwość skorzystania z piwiarni, która mieściła się w budynku. Jest całkiem możliwe, że prowadzony przez Hellera interes funkcjonował aż do 1945 roku, czyli ponad 40 lat. Budynek nie ucierpiał podczas działań wojennych. Jak już zostało wspomniane, kamienica nie uległa przez ten czas znaczącym architektonicznym zmianom, jedynie szachulec został zasłonięty przez warstwę tynku.

Reklama firmy Maxa Hellera z "Heimatkalender fur den Kreis Dramburg" za rok 1937.

Północno-wschodni narożnik drawskiego rynku przed 1906 rokiem. W centrum kamienica o numerze 15. Widok z wieży kościoła.

Północno-wschodni narożnik drawskiego rynku.

Północno-wschodni narożnik drawskiego rynku. Z lewej strony sklep Otto Wilkena (nr 1), z prawej sklep Maxa Hellera (nr 15).

Zachowany materiał zdjęciowy pozwala ustalić, że kamienica istniała jeszcze pod koniec lat 60. XX wieku. W tym czasie, w jednym z parterowych pomieszczeń swój warzywniak prowadził "Pan Michał", często wspominany przez mieszkańców Drawska właściciel bordowego motocyklu marki Simson. Sklep wspomina Pani Alicja: Ten warzywniak nazywano "U Michała", właśnie tam, kiedy pojawiły się pierwsze winogrona i były wystawiane w skrzynce na ladzie wzdłuż kolejki - po kilku dniach pojawił się kartonik z napisem "Nie szczypać winogron!"... A wspomnieć należy, że winogrono było rarytasem, podobnie jak pomarańcze, wspomniane wyżej, więc napis ten zdawał się nie brzmieć jak prośba, bynajmniej.

Plac Konstytucji i kamienica nr 15 w latach 60. XX wieku. Z lewej strony widać ulicę Bednarską i jej południowe zabudowania.

Ulica Bednarska po wojnie. Czerwonym prostokątem zaznaczony jest narożna kamienica Placu Konstytucji o nr 15.

Wschodnia pierzeja Placu Konstytucji w latach 60. XX wieku. Na zdjęciu widać (od prawej) niewielki fragment kamienicy o numerze 12 oraz budynki o numerach 13, 14 i 15.

W latach 70. lub na początku 80., budynek zdecydowano się rozebrać, a na jego miejscu zbudowaną nowy, nieco wyższy, dwupiętrowy obiekt z dwuspadowym dachem i szczytem skierowanym do ul. Bednarskiej. W latach 90. i przez kilkanaście pierwszych lat XXI wieku na parterze znajdował się warzywniak państwa Pytel. Obecnie znajduje się tam sklep z odzieżą używaną.

Nowe zabudowania przy ul. Bednarskiej oraz fragment wschodniej pierzei Placu Konstytucji. Lata 80. XX wieku.