Historyczna wycieczka do Rzęśnicy (niem. Grünberg)

Dziś krótki wypad za miasto. Z Drawska Pomorskiego kierujemy się w stronę Złocieńca, aby przyjrzeć się niewielkiej miejscowości o nazwie Rzęśnica (niem. Grünberg). I chociaż pierwszą wzmiankę w źródłach, która odnosi się najprawdopodobniej do okolic tej miejscowości (paludes Resnitza blota) spotykamy już w 1254 roku (Pommersches Urkundenbuch, Band II, nr 586), to wydaje się, że bardziej intensywny jej rozwój przypada na czasy znacznie późniejsze. Czy miejsce to było zamieszkane w czasach średniowiecza? Tego niestety nie wiemy.

Nowożytny rozdział w dziejach Rzęśnicy otwiera opis Marchii Brandenburskiej wydanej w 1804 roku (1), w którym znajdujemy informację, że folwark i owczarnia (Vorwerk und Schäferei) Grünenberg została założona w 1774 roku. Było to skromne, "jednokominowe" gospodarstwo, które było domem dla 8 osób, a należało - podobnie jak wieś i majątek Birkholz (dzisiejsze Kosobudy) - do baronówny von der Goltz.

Wzmianka o folwarku i owczarni Grünberg u Friedricha W. A. Bratringa w Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg, 1804, s. 235

Jeden z najstarszych, o ile nie najstarszy kartograficzny ślad dzisiejszej Rzęśnicy znajdujemy na poniższej mapie Nowej Marchii z 1796 roku.

Mapa z 1796 roku.

Dość mało urozmaicony obraz okolicy ukazują nam nieco dokładniejsze mapy Powiatu drawskiego z 1839 i 1845 roku, kiedy nie istniała jeszcze znana obecnie, pociągnięta jak po sznurku prosta droga łącząca Drawsko ze Złocieńcem. W połowie XIX wieku połączenie między wspomnianymi miastami obfitowało w nieco więcej zakrętów i przebiegało na tym odcinku nieco bliżej rzeki Drawy. Ukazana jest także dokładna lokalizacja zbudowanej w 1774 roku owczarni, po której dziś nie ma już śladu.

Mapa z 1839 roku.

Okolice Rzęśnicy w 1845 roku.

Poniższa mapa, która pokazuje okolicę na przełomie XIX i XX wieku zwraca uwagę na spore zmiany, jakie zaszły w okolicy. Drawsko i Złocieniec połączone zostały zupełnie nową drogą (Reichsstraße 158), a także trakcją kolejową.

 
W tym czasie, w obrębie miejscowości powstał murowany majątek rodziny von Wolden, któremu towarzyszył malowniczo umiejscowiony nad Drawą park. Na początku XX wieku jego właścicielami był Egon von Wolden i Amalie von Wolden, z domu Köppen. Dworek nie zachował się do naszych czasów, uchowały się jedynie nieliczne zabudowania gospodarcze. Przy drodze, która łączyła dawniej dwa wspomniane miasta zaczęły powstawać nowe domy mieszkalne.

Majątek Grünberg należący na początku XX wieku do rodziny von Wolden.

Pierwsze dekady XX wieku to okres znacznego rozwoju miejscowości. W 1908 roku, bezpośrednio przy linii kolejowej zostaje zbudowana nowoczesna cegielnia parowa "Grünberger Dampfziegelei GmbH", której pierwszym właścicielem była firma Loll & Graffunder oraz właściciel tutejszego majątku Egon von Wolden. Cegielnia posiadała własną rozległą bocznicę. Kompleks składał się z dużego trzykondygnacyjnego budynku fabrycznego z piecem, pięcioma suszarniami z ogrzewaniem parowym i trzema prasami do produkcji cegieł, płyt sufitowych i ściennych, dachówek i rur. Działające na potrzeby cegielni wyrobisko gliny (niem. Lehmgrube) znajdowało się przy rzece Drawie, na północ od zakładu. Obok cegielni znajdowała się dodatkowo fabryka płatków ziemniaczanych (niem. Kartoffelflockenfabrik), której właścicielem był Willy Kanth. W obrębie miejscowości znajdował się posterunek żandarmerii (niem. Gendarmenhaus), w którym oprócz żandarma i dozorcy dróg (niem. Strassenwart) obowiązki swoje wykonywały także pielęgniarki. W okolicy wcześniejszego przystanku kolejowego, w 1930 roku zbudowany został większy budynek stacji kolejowej (2). Warto zwrócić uwagę, że większość mieszkańców Grünberga trudniło się rolnictwem oraz pracą w cegielni. Ze względu na dużą ilość informacji i dobrą jakość poniższego planu, warto zapisać go na dysk i przyjrzeć mu się dokładniej.

Plan miejscowości w 1939 roku. Źródło: Dramburger Kreisblatt, nr 2/1989, s.12-13.

Bibliografia:

(1) - Friedrich W. A. Bratring, Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg, 1804, s. 235. 
(2) - Karl Ruprecht, Der Landkreis Dramburg, 1974.