Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna "Turnvatera"

Kompletując powoli wykaz pomników, które znajdowały się w przedwojennym Dramburgu, dziś kilka słów o monumencie, który poświęcony był osobie Friedricha Ludwiga Jahna "Turnvatera" (1778-1852) oraz pamięci poległych w I wojnie światowej członków drawskiego Towarzystwa Gimnastycznego ("Turnverein e. V. 1861"), które pomnik ufundowało.

Fot. 1. Pierwotna forma Pomnika Jahna "Turnvatera", widok sprzed 1918 roku. Na dole od lewej: Hermann Hinz, Gustav Rattey, Julius Dallmann. Na górze od lewej: Max Damerow, Wilhelm Rattey; z tyłu: Johannes Neitzke; niżej od prawej: Otto Eckert, Gustav Keiper, Robert Steffen.

Pomnik Jahna (niem. Turnvater-Jahn-Denkmal) znajdował się w dzisiejszym Parku Chopina (niem. Luisenhain) w niewielkim oddaleniu od przedwojennego boiska sportowego, a dzisiejszego Orlika. Miejsce umieszczenia pomnika w pobliżu boiska nie było przypadkowe, ponieważ Friedrich Ludwig Jahn uznawany jest za ojca gimnastyki sportowej (turnen - z nim. ćwiczyć, gimnastykować się; der Vater - z niem. ojciec; stąd jego przydomek - "Turnvater") i pomysłodawcę wielu urządzeń gimnastycznych. Jak się wydaje, sam Jahn nigdy w Dramburgu nie był, ale stanowił ważną postać w środowisku lokalnego Towarzystwa Gimnastycznego, które postanowiło mu oddać hołd.

Płaskorzeźba z podobizną Jahna oraz kamienna płyta z jego nazwiskiem zajmowały centralną część tego, nieco patchworkowego, pomnika. Poniżej, z lewej i prawej strony znajdowały się przedstawienia Theodora Körnera (1791-1813) oraz Karla Friedricha Friesena (1784-1814), niemieckich patriotów, którzy razem z Jahnem wstąpili w 1813 roku do korpusu Lützowa. W obrębie pomnika znajdowały się głazy (w późniejszym czasie spojone zaprawą) z nazwiskami - jak się wydaje - zasłużonych członków drawskiego Towarzystwa Gimnastycznego. Na szczycie pomnika, znajdował się głaz, na którym umieszczono napis "18 Oktober 1813 - 1913" (kamień ten zachował się i znajduje się obecnie na polance obok dębu w Parku Chopina). Wtedy właśnie - 18 października 1913 roku - w stulecie Bitwy pod Lipskiem, położono kamień węgielny pod mający powstać nowy pomnik.  

Oficjalne odsłonięcie monumentu miało miejsce 1 sierpnia 1914 roku, jego pierwotny wygląd został uwieczniony na fotografii nr 1. W 1918 roku wmurowana została tablica upamiętniająca 25 drawskich gimnastyków, którzy zginęli podczas I wojny światowej i pomnik zmienił nieznacznie swoją postać. W górnej części poświęconej gimnastykom płyty znajdował się tzw. Turnerkreuz, krzyż składający się z czterech dużych liter "F", które oznaczać miały niemieckie słowa: "frisch, fromm, fröhlich, frei", czyli świeżość, pobożność, wesołość, wolność, oraz napis "zu leben und zu sterben fürs heil'ge Vaterland gelobten", co można przetłumaczyć jako "żyją i umierają dla swojej świętej ojczyzny". Nazwiska kolejnych trzech poległych wyrzeźbiono na osobnych, mniejszych kamieniach. 

Pomnik uległ kolejnemu odświeżeniu w roku 1931, kiedy to drawskie Towarzystwo Gimnastyczne obchodziło 70-lecie swojego istnienia. Nazwiska gimnastyków na kamieniach zostały odmalowane złotą farbą, a wokół pomnika pojawiła się żeliwna barierka. Znajdujące się u stóp pomnika kwiaty, widoczne na poniższym zdjęciu zostały złożone w dzień obchodów rocznicy, 23 sierpnia 1931 roku.

Fot. 2. Pomnik Jahna z wbudowaną tablicą poświęconą poległym gimnastykom, widok z 1931 roku.

Fot. 3. Zdjęcie szkolne na tle pomnika Jahna, widok z ok. 1935 roku.

Po II wojnie światowej pomnik Jahna został rozebrany (dokładny rok rozbiórki nie jest znany). Znaczna część kamieni z nazwiskami drawskich gimnastyków rozrzucona była na terenie zadrzewionego bagienka znajdującego się przy parkowym boisku, a dzisiejszym Orliku. Zapewne w związku z osuszaniem tego terenu, już nie tak dawno temu udało się odnaleźć kilka głazów stanowiących elementy pomnika, które umieszczono na parkowej polance w pobliżu dębu (zdjęcie poniżej). Z widocznych na przedwojennym zdjęciu, zachowały się wspomniany kamień szczytowy, który upamiętniał rocznicę Bitwy pod Lipskiem w 1813 roku oraz kamień Franza Jahnke, poległego 26 września 1915 roku. Większość kamieni, która znajduje się na polance pod dębem pochodzi z pomnika Jahna, jest jednak co najmniej jeden, którego pochodzenie jest inne. O nim jednak w przyszłości i w osobnym poście.

Na podstawie:

• "1813 - 1913 - 1931.", Heimatkalender fur den Kreis Dramburg 1932, s. 71-72.